رادیکالهای آزاد و سازگاریهای ورزشی

ورزش‌های استقامتی ۱۰ الی ۲۰ برابر حالت عادی مصرف اکسیژن را افزایش می‌دهند که این مسئله تولید رادیکال‌های آزاد و در نتیجه تخریب عضلات و سایر بافت‌های بدن را افزایش می‌دهد.

بنابراین چگونه یک ورزشکار می‌تواند از خود در برابر رادیکال‌های آزاد ناشی از ورزش محافظت کند؟ آیا ورزشکاران باید مقادیر زیادی آنتی اکسیدان مصرف کنند؟

به دلیل اینکه امکان اندازه گیری مستقیم رادیکال‌های آزاد در بدن وجود ندارد، دانشمندان با اندازه‌گیری محصولات فرعی ناشی از رادیکال‌های آزاد (مثل چربی‌های پراکسید شده) مقدار تأثیر آن‌ها را در بدن می‌سنجند. در نتیجه مشخص شد، ورزش و فعالیت بدنی منظم سیستم دفاعی بدن را تقویت کرده و در برابر رادیکال‌های آزاد ناشی از ورزش از بدن محافظت می کند. این تغییرات به آهستگی اتفاق می‌افتد و بدن را نسبت به شرایط مختلف ورزشی عادت می‌دهد.

رادیکال‌های آزاد چیست؟

رادیکال‌های آزاد ملکول ها و اتم هایی هستند که در خارجی ترین لایه خود دارای یک الکترون جفت نشده یا منفرد هستند. به عقیده محققان رادیکال‌های آزاد میتوانند عامل تخریب بدن انسان در سطح سلول و همچنین بروز برخی بیماریها نظیر بیماریهای قلبی-عروقی و سرطان باشند. رادیکال های آزاد همچنین فرآیند پیری را تسریع میکنند.

فعالیت های بلند مدت به خصوص ورزش های شدید و غیر معمول میتواند موجب افزایش شکل گیری رادیکال های آزاد در بدن شود.
در مقابل اجرای مداوم تمرینات منظم ورزشی مانند دویدن های نرم و شنا کردن، زنجیره ای از سازگاریها را ایجاد میکند که موجب تعدیل در تخریب بافت ها و افزایش دفاع ضداکسایش میشود. یکی از این سازگاری‌ها افزایش ظرفیت آنتی اکسیدانی است که موحب کاهش آسیب بافتی ناشی از رادیکال های آزاد میشود.

اثر آنتی اکسیدان‌ها و ورزش

استرس‌های اکسیداتیو ناشی از ورزش ممکن است با آنتی اکسیدان ها خنثی گردند. آنتی اکسیدان حتی در هنگام حضورش با غلظت بسیار کم در کنار یک ماده قابل اکسید، به طور مشخصی از اکسیداسیون این ماده قابل اکسید پیشگیری کرده و آن را به تأخیر می‌اندازد.

مقابله با آسیب‌های اکسیداتیو

مواد قابل اکسید شامل DNA، پروتئین و چربی‌ها می‌باشند. راه دفاعی در مقابل آسیب‌های اکسیداتیو، آنتی اکسیدان‌های غذایی است. شواهد حاکی از آن است که مکمل‌های غذایی حاوی آنتی اکسیدان برای پیشگیری از استرس‌های اکسیداتیو بعد از تمرین و ورزش بسیار مفید و سودمند است. بهترین آنتی اکسیدان‌های شناخته شده، ویتامین‌های E ،C ، بتا کاروتن و سلنیوم می‌باشد.

استرس اکسیداتیو (عامل اکسید شدن) همان پیروزی رادیکال‌های آزاد بر دفاع آنتی اکسیدانی بدن ماست و به نوعی به حمله‌های بیولوژیک به اُرگانیسم بدن تعبیر می شود.